Пхьилекъонгий-Юрт

Г1алг1ай мехка эггара хозаг1йола моттиг лоарх1аш я Пхьилекъонгий-Юрт. Из хозал 1аламца ювзаенна хиларал совг1а ,юртарча наха шоай бартаца ,цхьоаг1онца, хьинарца тоаду юртара 1алам. Цхьабакъда,  вай мехка меттел кхыча мехкашта а шоай денал довзийта нах бах Пхьилекъонгий -Юрта.

           Царех ц1а1 ва Росси турпал, военни летчик , генерал-майор авиаци Оска-наькъан Сусаркъа во1 Сулумбик , турпала валар хинна , ший са кхо ца деш эзар наьха синош к1алхара даьха Липецки .

          Из деша ваьг1ача Пхьилекъонгий Юрта,  школе  №2 цун Сийлен хьайийлай денгара-денга эргайоалаш йола музей.

          Даьхен -Сийлахь боккха т1ом лаьттача шерашка укх юртара т1ем т1а бахаб цхьа б1аь совг1а саг, яхьаца моастаг1чо духьалъайтта мохк лорабеш. Царех вар Пхьилекъонгий Лорса во1 Саварбик . Бретски шахьар лораяь вола доакъошхо. Г1алг1ай мехка дукхача шерашка ветерани совета кулгалхо .

          Укх юртара вийтта саг гаьннарча мехка , Афганистане , амарал деш хиннав . Г1алг1ай мехкара цу командировке бахтача  наха юкъе хинаб Пхьилекъонгий –юртара  къонгаш . Шоай яхьца , деналца , тешамца сий ч1оаг1даьраш мехка хьалха .

          Эзари ийс б1аь дезткъа ялхлаг1а шера Чернобыльски АЭС ийккхача хана берригача мехкара кегий нах болхаш царца хиннаб Пхьилекъонгий -Юртара нах.

          Граждански т1ом хьайнача хана Пхьилекъонгий –Юртара   бахархой  Советий 1аьдала оаг1ув хьаллаьца д1аэйтар. Деникинцаша  т1ом беш  дукха нах бейра цу т1ема юкъе.  Юртахошта йиц енна яц  т1емахой ц1ераш: Султыг-наькъан Сулейма Хосбот, Султыг-Наькъан (Малсаг-наькъан)  Сулейма П1аьт1мат,  1ажкъонгий Шаами Солсбик, кхи бараш а.

           Юртара ц1ихезача наха юкъе лоарх1аш ба йоазонхой , поэташ , драматургаш .Вай мехка меттел , кхыча мехкашка  а кеп шеха да цар белхаш. Уж ба : йоазонхо а поэт а вола Ведаж-наькъан Ахьмад, Пхьилекъонгий Махьмад-Са1ид , Пхьилекъонгий Амир, драматург вола Горчха-наькъан Бадрудин ишт кха  а.

          Пхьилекъонгий-Юртара ва 1илманхо -лингвист , эггара хьалхара г1алг1ай филологи в1ашаг1ъелла Оздой Ибрахьим , шийна т1ехьа цо 1илманца тахан а т1ехь болх бу школашка г1алг1ай мотт а литература а хьехаш .

           Укх юртара араваьннав ц1ихеза советски , партийни, политически кулгалхо хинна вола Горчха-наькъан 1аьла .

           Боккхача безамца, к1аьдалца лоарх1аш ва  ший юрт актер хинна Наурбий -наькъан Руслан. Ше бер долча хана баркалца гойташ в1ашаг1боллар цо кхоллама болх .

         Ший кулг говзалца, к1увсаш деш йола Тангий-наькъан Роза деррригача дунен т1а ц1ихеза я .

Шеко а йоацаш укх тайпарча наьха хьинарца латт лаьтта, цар массалца кхувш йоаг1а керда т1ехье .

  Пхьилекъонгий шахьар кхеллай аьнна белгалдаьд цхьа эзар ворх1 б1аь  цхьоалаг1ча шера. Юрта ц1и ювзъенна я эггар хьалха вахар 1одилача Пхьиле тайпан сагаца.  Цудухьа эрсий меттара г1алг1ай  метта таржам дича хул цог1 – Плиево.

         Эзар ийс б1аь ткъаь пхелаг1ча шера Назрановски района Г1алг1ай автономни области Къилбаседа-Кавказа юкъара сельсовет хиннай Пхьилекъонгий Юрта . Цу юрта бахаш хиннаб ах б1аь ц1а е кхо эзар саг е.

Юрта йисте айеннача метте латта мавзолей "Борг1а-Каша 1405-1406".

Хана замалахь Россе мехка эггара къаьнача бусулба сийленг да «Борг1а-Каш».  Д1адахахача б1аьшаре цига дез деш хиннад  ц1ей. Царех ца1 да-дог1а дехаш хиннад. 

         Сийлахь Даьхен боккха т1ом отталехьа юрта хиннай хьалхара цхьа школа,барх1 хьайра , шиЪ партийни организаци.

   Эзар ийс б1аь  шовзткъа диълаг1ча шера нохчийи г1алг1айи Сибарег1а бахийтар бахьан долаш Нохч-Г1алг1ай АССР, Пхьилекъонгий-Юрт д1ачуяхийтай Къилбаседа -Х1ирий АССР , « Ахсар»  аьнна , ц1и а тилла                       (доблесть, героизм).

           Нохч-Г1алг1ай АССР метта эттачул т1ехьаг1а эзар ийс б1аь шовзткъа барайттлаг1ча шера юрта ший къаьнара ц1и хьаеннай- Плиево.

           Пхьилекъонгий Юртарча юртхоша ч1оаг1а дакъа лоац Г1алг1ай Республика дег1айоалаяра хьаькъе .  Цхьа ткъо эзар совг1а саг вах юрта .

Юрта д1оахал-5200 метр я, Майда боарам-11970 га.

             Юрта г1олла  чакхбол  Мехка лоарх1ам бола никъ «Наьсаре-Шолжа-Г1ала» .

 Пхьелекъонгий  Юрт-Г1алг1ай мехка юрташта юкъе йоакхаг1йола юрт я.

          Юрта хьалъяьй керда медицински туберкулезни, онкологически клиникаш. Хьалъяьй шиъ берий беш, пхиъ школ, амбулатори ,почта , библиотека, культура ц1а, спортивни  г1ишло.

    Юрта юкъе хьалдеш латт доккха маьждиг.